Tijdens de try-out van Gerard Mosterd’s nieuwe Gamelan & Jazz (werktitel) op de 52e Tong-Tong Fair, zag ik mensen weglopen uit een vol Bintang Theater. Zij hadden waarschijnlijk iets tempo doeloe-achtigs verwacht: een gamelan, Balinese danseresjes en meer van dat soort gedateerde zoetigheid. Gelukkig komen mensen die dit verwachten, absoluut niet aan hun trekken in deze gewaagde en zintuigenprikkelende dansvoorstelling.
Opening van Gamelan & Jazz, 27 mei 2010 TTF. Foto: Karolien de Pauw
De danscrew, een vrouw en twee mannen, wacht op het podium terwijl het publiek de zaal in dwarrelt. Met op het scherm achter de dansers een caleidoscopische visual, zet muziekformatie Boi Akih de live-muziek in. De silhouetten van de dansers tekenen zich als wayangpoppen af op de achtergrond. De dansers beginnen synchroon, maar naarmate de stevige drum and base toeneemt, ontstaat een schisma: van een van de dansers worden de bewegingen vloeiend, terwijl de andere twee vrij strak blijven dansen.
Terwijl de muziek en de visuals veranderen, lijkt het alsof de dansers een wedergeboorte ondergaan. Ze vallen terug op de grond, op de aarde, en dat gaat gepaard met onrust, weerstand en chaos. Die emoties vinden hun weg naar buiten via de schokkende lichamen van de performers en de dissonantie in de stem van de Molukse Monica Akihary.
Woede om de afwijzing? G&J @TTF 27/5/10. Foto: Karolien de Pauw
De muziek gaat over in melodieuze fado. De danseres ontwaakt. Haar handen maken voorzichtig sierlijke Indonesische bewegingen. Soepel gaat haar solo over in een trio terwijl de muziek uit steeds meer instrumenten voorkomt. Het lijkt alsof op het podium een ‘samenkomen van soorten’ plaatsvindt. In de performance van de dansers ontspringt een vonk. Beweging is overal, de zangeres beatboxt, maar de danseres trekt zich terug. De mannen springen van passie, spanning en hitte: ze dagen elkaar uit, de versnelling in hun bewegingen doet denken aan de ketjakdans.
Dan omarmt de ene danser de ander. Even lijkt het een moment van eenwording, maar de danser die vastgehouden wordt druipt – teleurgesteld, geschrokken? – af, terwijl de ander in zijn eentje de omhelzing volhoudt. Zou hij de jazz symboliseren en de man die is gaan zitten de gamelan, vraag ik me af. En de danseres, is zij dan het leven, de beweging, de expressie?
Dissonante expressie G&J @ TTF 27/5/10. Foto: Karolien de Pauw
De visuals verdwijnen, de Jazz is woedend om de afwijzing. Dan ondergaat hij een transformatie. Eenwording gaat niet om vasthouden en controle, maar om symbiose. De Gamelan en het Leven voegen zich bij hem. Wat volgt is chaos. Op het scherm is te zien hoe het Leven talloze gezichtsuitdrukkingen maakt, de zangeres stoot onheilspellende hoge klanken uit, Jazz en Gamelan proberen met elkaar mee te gaan.
Dan hoor ik steengoede drum and base en voel ik hoe Jazz, Gamelan en het Leven hun symbiose vinden. Ik voel ontroering om de uitgelatenheid van de drie dansers, die in bijna acrobatische bewegingen voelen hoe zij elkaar versterken. Met deze nieuwe vrijheid eindigt de try-out en nemen de performers een daverend applaus in ontvangst.
Repetitie Gamelan & Jazz met muziek 13 Mei 2010. Foto: www.kantorpos.nl
Eindelijk vrij, is het gevoel waarmee ik het theater verlaat. Terwijl ik, nog enigszins ontroerd, door de Grand Pasar naar buiten loop, realiseer ik me wat een mens uit twee culturen door maakt om die staat van zijn te bereiken. En hoe grandioos Gerard Mosterd deze innerlijke transformatie, de gelijkwaardige eenwording van Oost en West, al in de try-out van Gamelan & Jazz heeft vertaald in beweging, muziek en visuals.
De Indische performancechoreograaf Gerard Mosterd staat bekend om zijn conceptuele werk, waarin de vermenging van de Westerse en Oosterse wereld centraal staat. Eerder maakte hij al furore met Ketuk Tilu (filmpje) en Unfolding (filmpje). Inmiddels ontwikkelt hij met muziekformatie Boi Akih (clip) een voorstelling waarin Gamelan en Jazz elkaar ontmoeten. Op de 52e TTF vertoonden zij een testversie.
[New Post] Zintuigenprikkelende Gamelan & Jazz van Gerard Mosterd – via @twitoaster http://www.indisch3.nl/2010/06/01/zintui…
Je schrijft over de weglopers: “Zij hadden waarschijnlijk iets tempo doeloe-achtigs verwacht: een gamelan, Balinese danseresjes en meer van dat soort gedateerde zoetigheid.” Maar waarom denk je dat ze juist dit verwachtten? Iets dergelijks was beslist niet aangekondigd. Het kan ook zijn dat ze meer gamelan verwachtten, of een andere soort jazz (deze was heel experimenteel). Of dat ze Joke Zijlstra verwachtten, een bekende danseres naar wie ik ook erg had uitgekeken (en die op gezag van Gerard Mosterd ook stond aangekondigd in de Pasarkrant), maar die wegens agenda-problemen uiteindelijk moest afzeggen.
Persoonlijk vond ik vooral de videobeelden en de combinatie van de videobeelden met de speciaal voor de video gemaakte choreografie erg mooi en betoverend.
En de weglopers: ik stoor me er soms ook aan, vooral als mensen geen moeite doen de overlast voor anderen te beperken. Maar aan de andere kant is de formule van het Tong Tong Festival nu eenmaal dat allerlei soorten muziek, dans, informatie etc. heel laagdrempelig worden aangeboden. Eén keer een kaartje lopen en daarna heel veel ontdekkingen doen. De ene keer bevalt het beter dan de andere keer. Dus de weglopers zijn de zichtbare keerzij van de ontelbare keren dat iemand werd gegrepen door iets waarvoor hij nooit een apart kaartje zou hebben gekocht en dat hij op dit festival leerde kennen. Dat is m.i. de speciale charme van deze formule en dit diverse programma.
PS: Leuk dat je een recensie schreef voor Indische 3.0!
@ Siem Boon: dank voor je reactie. Mensen die weglopen hoeft inderdaad helemaal niet erg te zijn, mensen geven op dit soort festival hun stem met ‘hun voeten’ en zeker, de reden waarom ze vertrokken, is natuurlijk pure speculatie van mijn kant. Ik gebruikte dit als opening voor de recensie, om lezers van Indisch3 de juiste verwachtingen mee te geven over dit stuk.
Gelukkig heb ik helemaal geen last gehad van de vertrekkende mensen; het hoort inderdaad ook bij de opzet van de pasar-voorstellingen en de zaal is ruim genoeg om niet al te afgeleid te raken. Ik zat er gewoon lekker ‘in’ en de mensen om mij heen hadden, net als ik, na afloop zin om nog even te blijven zitten om langzaam weer terug op aarde te keren. Altijd een teken dat een voorstelling je geraakt heeft.
Mooie choreografie, prachtige zangeres, fascinerend beeld!
Ik zou zeggen: “Ga zo door Tong Tong, bringing us the best of both worlds!”
Michael DvdV
Al eerder had ik een voorstelling gezien van Gerard Mosterd in theater de Regentes (Weimarstraat) en vragen gesteld tijdens zijn interview in de lounge.
In mijn wijk Segbroek zoeken kunstenaars in theater Zeebelt naar nieuwe wegen.
Persoonlijk ben ik trots op mijn choreografie ´Die Entfùhrung´,die ik destijds in
het Syndicaat primo 2008 heb gemaakt met leerlingen van de heer Verdi Pfefferkorn
von Offenbach . Die Entfùhrung is een omwerking van een fragment uit
het Ramayana-epos.Aangezien ik een aantal jaren in een philharmonisch,Haags koor
heb gezongen als 2e tenor inspireerde me het werk van W,A.Mozart : Die Entfùhrung
aus dem serail. Ik maakte in de jaren ´70 het schilderij ´De roof van Sita,wat m.i.
een allegorie is op onze recessie. Het bovenstaande fascineerde me het werk van Gerard
in het Tong-Tong theater op de TTF in 2010 te zien. Na mijn ziekte in 2009 hoop ik op een come-back
come-back.