Batik van Eliza van Zuylen © Melissa Korn / Indisch 3.0 2012
Over batik belanda en sarongs
Vorig jaar besteedde Indisch3.0 ook aandacht aan Nusantara, het Delftse museum over Indonesië. Onlangs kregen we het verdrietige nieuws dat het museum dicht gaat voor publiek. Voordat het definitief sluit, zijn wij snel gaan kijken naar de expo Design in batik, waarvan een deel te zien was op de Tong-Tong Fair 2012. De expo is zeer divers en heeft een boeiend verhaal, aldus freelancer Melissa Korn.
Het museum Nusantara werpt een interessante blik op de van oorsprong traditionele Javaanse batiks. De tentoonstelling zoomt specifiek in op de Batik Belanda, de Nederlandse batik, aan de hand van sarongs. Hierdoor wordt duidelijk wat de invloed is geweest van de Nederlanders op deze industrie en hoe deze zich onderscheidt van de traditionele ontwerpen.
Met de opening van het Suezkanaal werd de overtocht naar het verre oosten een stuk aangenamer waardoor de heren hun vrouw met zich mee brachten. De ondernemende dames zochten een manier om hun tijd in Indië nuttig te besteden. Werken als vrouw was in die tijd ‘not done’. Gehuwde Europese en Eur-Aziatische vrouwen mochten wel vanuit huis op naam van hun man werken. Een batikatelier was daarom een passende oplossing en bood weduwen bovendien financiële zekerheid. De dames combineerden hun kennis van de Europese smaak met het Javaanse vakmanschap van de batiksters en gaven daarmee de batikindustrie in de periode 1880-1940 een enorme impuls.
Tentoonstelling Design in Batik © Melissa Korn / Indisch 3.0 2012
De batiks van Eliza van Zuylen zijn een perfect voorbeeld van verfijnd ontwerp gecombineerd met nieuwe kleurtechnieken. Traditionele batiks worden gekenmerkt door geometrische ontwerpen, waarbij bruin, indigo en wit de gebruikelijke kleuren zijn. Eliza’s ontwerpen zijn te herkennen aan de gedetailleerde bloemboeketten. Daarnaast werden er nieuwe kleuren ontwikkeld: roze, groen en lichtblauw. Daar onderscheidden haar doeken zich ook mee.
Naast bloemboeketten laat de batik belanda zich herkennen aan de afbeeldingen van westerse sprookjes op batiks. Nusantara is in het bezit van een batik met Roodkapje, een duidelijk geval van ‘east meets west’. Roodkapje, de wolf en bomen die hun bladeren verliezen die het westen representeren, tegen een achtergrond van een typisch oosters, grafisch patroon in de kleuren bruin en indigo.
In de batik is het verloop van de geschiedenis af te lezen. Zo zijn er vanaf 1910, toen de Chinezen volgens de wet werden gelijkgesteld aan Europeanen, duidelijk meer Chinese invloeden terug te zien in de batiks in het kleurgebruik en de Chinese figuren die zijn afgebeeld. De expositie laat ook de invloed van de Japanse bezetting op de batik zien. De zeer fijne, diagonale printen zijn kenmerkend voor de Batik Hokokai.
Batik detail © Melissa Korn / Indisch 3.0 2012
Naast de tentoonstelling over batik heeft Nusantara een expositie over traditionele voorouderbeelden en een Javazaal met een compleet gamelanorkest waar regelmatig wordt gerepeteerd, uitvoeringen zijn live bij te wonen. Eyecatcher is wayang Willem, een volgens traditie vervaardigde wayangpoppenspel met Willem van Oranje in de hoofdrol.
De batikexpositie is interessant omdat hierin een deel van de Nederlands-Indische geschiedenis in terug te vinden is. De rondleiding van Louise Rahardjo maakt het de moeite waard, want de tentoonstelling is weinig interactief. Louise Rahardjo laat details zien die je anders over het hoofd zou hebben gezien, waardoor er fascinerende verhalen achter de gebatikte sarongs tot leven komt.
Vanwege de aangekondigde sluiting van het museum voor het publiek, is de tentoonstelling nog te bezichtigen tot en met 28 oktober 2012. Ga je ook? Voor praktische informatie over de tentoonstelling, rondleiding of het museum zelf kijk je op www.nusantara-delft.nl.
Laatste reacties