Mam, heb je een boekoe pienter voor ons? Ik wil onze kinderen graag Bahasa Indonesia leren. Omdat we straks op plekken komen waar wellicht alleen dialecten gesproken worden is dat wel handig om ons verstaanbaar te maken. Hoe deden jullie dat trouwens vroeger? Spraken jullie met de baboe, de djongos, de kokkie en de kinderen op straat Nederlands of Indonesisch?
De getallen, jezelf voorstellen en vooral de grappige woorden worden opgeschreven
Mijn moeder vertelde me dat er thuis absoluut geen pasar Maleis gesproken mocht worden. ‘Wij zijn Nederlanders en dit is onze moedertaal,’ werd er door je oma ingeprent en je kon een draai om je oren krijgen wanneer ze het toch hoorde. Toen ze in Nederland kwamen in ’51 spraken mijn ooms en tantes dan ook algemeen beschaafd Nederlands. Helaas bleken sommige Zeeuwen dan weer onverstaanbaar.
Om ons nog meer onder te dompelen in de cultuur en korte gesprekken te kunnen voeren ben ik begonnen om de kinderen enige woorden bij te brengen. Dit gaat heel speels met een Moluks kwartetspel en ook een Molukse memory hebben we op de kop kunnen tikken. Zo weten onze kinderen wat een rumah, een sapu lidi en zelfs een parang is. Ze spreken oma nu ook liefjes aan met nenek.
De spelletjes worden aangevuld met sprookjes van Wieteke van Dort. De liedjes die ze zowel in het Nederlands als in het Indonesisch zingt kennen ze nu helemaal. Mijn oudste noteert de vele woorden op een poster, zodat we het elke dag zien. En zo hopen we, ondanks dat oma het verbiedt, een aardig woordje Bahasa mee te kunnen praten.
P.s. Het kwartet- en memoryspel is te bestellen bij http://www.toko-buku.nl/spellen
Wij moesten thuis – Indische moeder en totok vader – ook altijd netjes spreken en mijn voertaal was dan ook ABN. Echt petjoh heb ik pas geleerd van de straatslijperijen van Si Tjalie.
Gewoon Maleis of Bahasa Indonesia spreken. Maleis was na het Portugees wel degelijk dé taal van de Indo-Europeaan, misschien wel meer dan voor de Indonesier.
Pas na de opening van het Suez kanaal werd het verdrongen door het Nederlands.
Ook het Petjoh is lange tijd een veel gesproken taal geweest en werd ook het Indische Nederlands van de Indo-Europeaan genoemd. De eerste vorm was een vermenging van Portugees en Nederlands, later van Maleis en Nederlands. Doordat het Petjoh een ‘achterlijke’ status kreeg verschoof het naar de straat waar het voornamelijk door jongens werd gesproken omdat meisjes niet op straat mochten hangen.
so recognizable!
Binnen het gezin, en met kennissen, spraken we gewoon Nederlands. Dat ‘moest’ niet, dat deden we gewoon. Maar met baboe Soep was het pasarmaleis over en weer. Mijn moeder sprak vloeiend Javaans met haar. Ook met kameraadjes in de kampong achter ons huis was het pasarmaleis. Op school was het weer gewoon Nederlands. Petjoh was inderdaad niet netjes. Mijn grootmoeder in Poedjon was een Madoerese, maar daar spraken we gewoon pasarmaleis mee, alhoewel zij ook een beetje Nederlands sprak. Onze buurman in Poedjon, Soebandi, wilde altijd Nederlands met ons spreken. Was wel gemakkelijk voor woorden die we niet kenden. Mijn vader, een totok, sprak aan boord zowel Maleis, Madoerees als Makassaars (Boeginees) met de bemanning.
Ik sta er nog versteld van dat wij als kinderen zo konden overschakelen van de ene taal in de andere. Misschien niet vlekkeloos, maar het ging gewoon.
Mijn (totok)vrouw heeft het van mijn moeder overgenomen dat in ons gezin gesproken wordt over obat, passangen enz. Onze kinderen weten niet anders.
Vergeten: zowel mijn vader als mijn vrouw zijn 100% Zeeuws. Maar dat is weer een taal apart.
Blijkbaar weten velen nog niet wat pasa Maleis inhoudt. I k verkeerde in de omstandigheid dat mijn eerste taal het bahasa indonesia was,de voortzetting van Maleis. Indien ik pasar Maleis of petjo zou hebben gesproken dan zouden mijn ouders mij daarvoor flink gecorrigeerd hebben,want beide zijn slecht Maleis/bahasa Indonesia rspectievelijk krom Nederlands..
Wel vreemd dat een indo/indische (kind van twee culturen) de kinderen — N.b. in Indie — verbiedt om Maleis of bahasa indonesia te spreken. Dat zou hetzelfde zijn als het bvb een Indonesier om in Nederland om wille van de integratie in Nederland zijn taal moet verloochenen.
Maleis is de officiele taal van de Nederlandse ambtenaren die het geleerd hadden bij de bestuursacademie.
Het is eigenlijk de officiele Bahasa Melayu .
Niet dezelfde als “Pasar Maleis” , of eigenlijk de Handelstaal die toen in de reguo werd gebruikt door de handelaren.
De “Paser Maleis” van de Nederlanders (Indischen) is een afgeleide van de Maleis(Handelstaal) .
Is niet compleet en “inferieur” .
Het Maleis / Bahasa Melayu van de ambtenaren , soms ook de “hoftaal”in de regio werd sinds 1901(?) gegeven in diverse kweekscholen in Nederlands Oost Indie.
Zie de Van Ophuijsen spelling .
Later werd het de eenheidstaal van de Republik Indonesia , officieel ingevoerd vanaf 1945.
Nederlanders (ook Indischen) die de taal nog nooit op school hadden geleerd zullen vaak gebruik maken van de paser Maleis.
Ouderen van omstreeks 75 jaar -80 die de overgangsperiode in het onderwijs van Nederlans naar -Indonesich hadden meegemaakt moeten ook de Bhs Indonesia (ex Bhs Melayu) op school leren.
Pasar Maleis was een echte lingua franca! Geen echte taal, maar een gemeenschappelijk communicatiemiddel. Een uitkomst in een omgeving met zoveel etnische diversiteit.
Jan A. Somers
June 12, 2013 at 11:22
Pasar Maleis was een echte lingua franca!
———————————————————
Klopt, de Maleisiers en de Orang Melayu in heel Nederlands Indie( Oost Sumatra) en havensteden zoals in Batavia( ze wonen in Kampung Melayu) gebruiken de bhs (pasar) Melayu , eigenlijk noemen ze het de HANDELS taal in de regio(lingua franca).
De bewoners van N.O.I gebruiken hun eigen streektalen( Padang, Sunda, Javaans, Madurees, Buginees , Bataks etc) .
De (Indische) Nederlanders gebruiken hun “paser Maleis”vaak in combinatie met Petjoh .
In feite beheersen de Sundanezen/Javanen etc die niet op
school waren gegaan (meer dan 95%) geen Bhs Melayu
(School Maleis) .
Hun communicatie met andere “inheemsen” was vaak gebaseerd op de pasar Maleis.
Je had toen verschillende soorten Maleis, tangsi Maleis, haven maleis, plantage maleis etc .
Onze bediendes spreken alleen Sundanees , wel begrijpen ze de eenvoudige Bhs Indonesia (ex Bhs Melayu ).
De standaard Bhs Melayu werd gebruikt in officieele verdragen.
Magelhaens ( Portugees/Spaans) gebruikte “Henry the Blake” ( Panglima Awang -een Sumatraan) als tolk vertaler als hij verdragen moet sluiten met de plaatselijke radja’s.(Bron-Pigafetta).
Pasar maleis is zoals de heer Ed Vos terecht zegt een gebrekkige vorm van maleis spreken. Je kant wel wat zinnetjes en wat woordjes maar een gesprek wordt moeilijk. Ik zou het liever gebrekkig maleis willen noemen in plaats van pasar maleis. Als de heer SOmers met zijn Indonesische familie kon praten, praatte hij maleis en geen pasar maleis. Of beperkte de gesprekken zich tot saja mau minoem en terima kasih?
Maleis en Indonesisch kun je naar mijn iedee aan elkaar gelijkstellen. Niemand kan mij een duidelijk verschil laten zien tussen het Bahasa Indonesia en het Bahasa Melajoe door middel van een zin. Het enige verschil is de schrijfswijze.
Men beweert dat Voor en achterzetsels iets typisch bahasa Indonesia is. Dit is onzin. In tal van oude maleise teksten worden al voor en achtervoegsels gebruikt.
Zie oa: http://books.google.nl/books?id=3NYUAAAAIAAJ&pg=PA8&lpg=PA8&dq=membetoelkan&source=bl&ots=8qt_53D4fq&sig=9hz2J9YhNth_vGGQjyeloH2Yt1k&hl=nl&sa=X&ei=3aK4UemtFaOe0QXGpYHIAw&ved=0CC8Q6AEwAA#v=onepage&q=membetoelkan&f=false
Ook kan ik mij enorm vinden in deze uitspraak van Pak Vos: “Wel vreemd dat een indo/indische (kind van twee culturen) de kinderen — N.b. in Indie — verbiedt om Maleis of bahasa indonesia te spreken. Dat zou hetzelfde zijn als het bvb een Indonesier om in Nederland om wille van de integratie in Nederland zijn taal moet verloochenen.”
Mijn Indische/Indo-europese ideniteit is niet compleet zonder het Indonesisch. Het Indonesisch spreken hoort bij mijn invulling van mijn Indo-Europese cultuur. Dit is ook de reden waarom ik op dit moment een redelijk niveau Indonesisch, MOluks-maleis spreek(ZONDER CURSUS!). Ik probeer nu ook mijn javaanse kennis naar een hoger niveau te brengen. Mijn doel is om voordat ik kinderen krijg de Indonesische taal vloeiend te kunnen spreken waardoor ik het aan mijn kinderen kan doorgeven.
Ik ben vergeten te vermelden dat je natuurlijk formeel maleis/Indonesisch en informeel maleis/Indonesisch hebt. En natuurlijk kun je iets op z’n kasar zeggen of weer beleefd.
Voorbeeld
Informeel Maleis: Saja kasih djatoeh gelas itoe of saja djatoehin gelas itoe(Batavia-maleis)
formeel Maleis: Saja mendjatoehkan gelas itoe of saja djatoehkan gelas itoe
Informeel Indonesisch: Saya kasih jatuh gelas itu of saya jatuhin gelas itu (Jakartaans-Maleis)
Formeel Indonesisch: Saya menjatuhkan gelas itu of saya jatuhkan gelas itu
Dat je vaak bikin/kasih vorm of de voorvoegsels weglaat en de – in vorm gebruikt betekent niet dat het meteen “pasar maleis” is. Want dat is onzin.
Wat ik wel opmerk is dat veel(niet iedereen !) oudere generatie Indo”s in Nederland de woorden “mereka”(zij mv, hun) en “kalian” (jullie) niet kennen. ZIj gebruiken daarvoor in de plaats “dia/dia orang(zij mv, hun) en “kamoe/kamoe orang”. Maar dit gebruik is niet iets typisch alleen van toen. In Surabaya/omstreken en op Ambon(afkort versie dorang/dong en kamong/kamorang) kom ik het ook tegen.
Schrijfster( Janey) heeft gelijk dat oma haar kinderen in NOI verbood om (Paser) Maleis of Bahasa Melayu(School Maleis) thuis te gebruiken.
Nederlanders en Indische Nederlanders die Nederlands opgevoed waren wilden niet hebben dat hun kinderen de taal van de inheemsen(inlanders) gebruiken .
Het was zo geweest in Nederlands Oost Indie , tot dat ze min of meer gedwongen waren om de formele Bhs Melayu( tot Bhs Indonesia gedoopt in 1928) na 1945 ingevoerd werd als de nationale taal van Indonesia.
Vele Nederlanders en Indische Nederlanders die toen nog het Nederlands als voertaal hadden op school waren “gedwongen”om de nwe Bhs Indonesia te leren.
Dat gebeurde bij mensen van ongeveer vanaf 75 jaar en ouder. In een soort overgangsperiode.
Het was taboe om (paser) Maleis te spreken ( de taal van “de inheemsen”), zie de verhalen van Tjalie Robinson/Vincent Mahieu.
Het is ook logisch dat veel oudere Indo ( vanaf 80jr of meer) de woorden “mereka” en “kalian” niet kennen.
2 redenen; nooit (op school geleerd =het is Bhs Indonesia) en het wed gebruik in een conversatie met iemand die de Bhs Indonesia had geleerd .
Statistisch gezien waren er weinig 80ers-90ers die de Bhs Indonesia hadden geleerd .
Ondanks dat Bhs Indonesia redelijk democratisch van opzet is( vergeleken met Bhs Jawa en Sunda) moet men nog steeds rekening houden wie je gesprek partner is als het in een formele situatie gaat.
Soms kan je het woord “bikin” gebruiken in een bepaalde zin , soms moet je een andere woord “buat” gebruiken.
Soms “kasih” , soms “beri”.
Door toevoegingen van voorvoegsel, tussenvoegsel en achtervoegsel aan de stamwoord kan men verschillende
betekenissen krijgen.
Kan iemand dit voor mij vertalen?
Family is a gift that lasts forever?
Is voor een tattoo