De knulligheid van de Nederlandse excuses

Het is een pakkende campagne van de Rijksoverheid om mensen erop te wijzen dat ze ook in de stad op hun snelheid horen te letten:“Sorry dat ik uw kind omver reed, maar GTST begint zo. [voiceover] Te hard rijden in de bebouwde kom, daar zijn geen excuses voor.” Goed bedacht. Maar: als daar al geen excuses voor zijn, hoe zit dat dan met standrechtelijke executies?

Zuid-Sulawesi
Ambassadeur Tjeerd de Zwaan bood vanochtend in het Erasmushuis in Jakarta namens de Nederlandse regering excuses aan voor alle standrechtelijke executies die Nederland heeft uitgevoerd tussen 1945 en 1949 van Indonesische mannen. Daarnaast krijgen de weduwen van geëxecuteerde mannen uit Zuid-Sulawesi elk een schadevergoeding van 20.000 euro.  Opvallend is dat weduwen van andere slachtoffers kunnen ook een beroep op deze compensatieregeling doen. Nieuwe rechtzaken zijn niet meer nodig. Dit is het resultaat van de schikking die advocaat Liesbeth Zegveld heeft getroffen met de Nederlandse regering.

Verantwoordelijk

Saih Bin Sakam, de enige overlevende van het bloedbad in Rawagede. Foto: Ed Caffin/ Indisch 3.0.

Saih Bin Sakam, de enige overlevende van het bloedbad in Rawagede. Foto: Ed Caffin/ Indisch 3.0.

Met deze excuses, na die voor het bloedbad van Rawagede de tweede die Nederland uitspreekt, geeft Nederland toe dat het verantwoordelijk is voor de ‘excessen’ van Nederlandse militairen in naam van Nederland, tijdens de woelige jaren ’45-’49.  Het zijn echter “geen algemene excuses […] voor bijvoorbeeld de Nederlandse rol bij de politionele acties. Daarvoor blijft […] gelden wat oud-minister Bot ooit heeft gezegd: “Dat Nederland destijds aan de verkeerde kant van de geschiedenis stond,” verklaarde Premier Rutte eerder.

Geweldig
Persoonlijk vind ik geweldig  dat Nederland verantwoordelijkheid neemt voor wat nog steeds eufemistisch ‘excessen’ heten.  EIN-DE-LIJK. Zeker als je nagaat van hoever deze zaak gekomen is. In 2008 nog ontkende de Nederlandse regering dat de zaak behandeld kon worden; ze was verjaard en “De landsadvocaat laat de nabestaanden wel weten dat de Staat de executies „in hoge mate” betreurt.” (bron) Nu geldt er een compensatieregeling voor alle weduwen van slachtoffers van de standrechtelijke executies. Dat is niet niks.

Zonder de weduwen
Het belangrijkste van excuses in het algemeen is dat ze aankomen bij de mensen voor wie ze bedoeld zijn. De weduwen van de slachtoffers uit Zuid-Sulawesi waren er niet bij, enkele van hun familieleden wel. Volgens het verslag van correspondent Michel Maas was het eens sobere bijeenkomst. ‘Er stond een rijtje stoelen, voor wat familieleden, maar voor de rest leek het alsof de ambassadeur zijn excuses in het luchtledige uitsprak,’ aldus Maas. Waarom kies je daar voor?

Krampachtig
De reden dat de ambassadeur niet naar de weduwen toegegaan is, is dat ‘de excuses waren bedoeld voor alle slachtoffers en nabestaanden van standrechtelijke executies,’ aldus een woordvoerder van Buitenlandse zaken. Ik vind dat een behoorlijk krampachtige redenering. Als je excuses aanbiedt, dan wil je toch primair dat ze aankomen bij de mensen voor wie ze bedoeld zijn? Bovendien: de manier waarop de Nederlands regering deze excuses heeft aangeboden, ontkracht het gewicht van niet alleen de excuses, maar ook van de regeling die nu geldt voor alle weduwen van Westerling.

‘Excessen’
En sowieso, die arme ambassadeur. Voor de tweede keer moest hij excuses aanbieden voor een Nederlands bloedbad: “Namens de Nederlandse regering bied ik mijn excuses aan voor die excessen,” zei hij vanochtend. Dat woord: excessen, is, net als de term ‘politionele acties’, een handige vinding uit de vorige eeuw voor de Nederlandse oorlogsmisdaden. Het begrip werd in de jaren ’60 geïntroduceerd , toen de Excessennota uitkwam.

Voorblad van de Excessennota uit 1969. Bron: www.geschiedenis24.nl.

Voorblad van de Excessennota uit 1969. Bron: www.geschiedenis24.nl.

Gelijke zaken
Waarom heeft premier Rutte dit niet gedaan, die in november in Indonesie is? Navraag bij Buitenlandse zaken geeft me niet meer dan wat al bekend is, dat gelijke zaken gelijk behandeld worden en deze kwestie dus gelijk staan aan de excuses voor Rawagede: “Het kabinet besloot 30 augustus dat gelijke zaken gelijk behandeld zouden worden en dat de ambassadeur 12 september in Jakarta namens de Staat excuses zou aanbieden voor standrechtelijke executies zoals begaan door Nederlandse militairen in het toenmalige Zuid-Celebes en Rawagedeh in de periode 1945-1949.” Wonderlijk, want wat er uit deze rechtszaak gekomen is, is toch niet te vergelijken met de uitkomst van Rawagede? Dat zou je als Nederland toch best mogen benadrukken?

Knullig
Al met al vind ik de knulligheid waarmee deze excuses geuit zijn bijna beschamend. Is dat een bewuste keus geweest, vormgegeven vanuit  een vooropgesteld snood plan? Misschien. Het zou ook gewoon Nederlandse onhandigheid kunnen zijn. Ik kom er niet achter. Maar als er voor ongelukken in de bebouwde kom al geen excuses zijn, had  Nederland dan niet een beetje beter haar best mogen doen als het gaat om excuses voor standrechtelijke executies?

 

Voor wie weten wil hoe je wel goed sorry zegt: http://lifehacking.nl/persoonlijke-ontwikkeling/de-kracht-van-een-goeie-sorry/