Wilders is een Indo. En het zijn die Indische roots die grote invloed hebben op de politieke ideologie die de Limburgse politicus nu uitdraagt, betoogde bestuurskundige en antropologe Lizzy van Leeuwen. Maar wacht even. Bepalen je Indische roots zó’n groot deel van wie je bent en waar je voor staat?
De PVV-leider zou zijn haar niet zomaar blond verven, hij doet dit om zijn afkomst uit een Indisch geslacht te verhullen. Lizzy van Leeuwen schildert Wilders af als een ‘postkoloniale revanchist’ die wreker is van zijn Indische grootouders. Hij zou er ongeveer dezelfde politieke standpunten op na houden als de conservatieve en koloniale politici van vijftig jaar geleden. Die wilden destijds het liefst terug naar de tijd van vroeger. Wilders is net als zij gericht op versterking en behoud van de Nederlandse dominantie, waarden en cultuur.
Lizzy van Leeuwen gaat er vanuit dat Wilders’ Indische wortels zeer bepalend zijn voor hoe hij handelt. Zijn frustratie over wat er met zijn grootouders is gebeurd in Nederlands-Indie , komen tot uiting in zijn politieke standpunten, meent zij. Zo probeert ze te verklaren hoe het omt dat Wilders pleit voor behoud van ‘de eigen dominante cultuur’, en het terugdringen van de islam. Maar of dat nou ingegeven is door zijn Indische achtergrond?
Dezen en genen
Rond mijn dertigste ben ik gaan zoeken naar wat mijn Indische wortels nou eigenlijk inhouden, wat ze voor me betekenen. Op basis van die zoektocht heb ik de voorstelling ‘Deze en genen’ gemaakt en gespeeld. De titel sloeg op een soort verontwaardiging van mijn kant: blijkbaar zit die Indische kant zo in je genen, dat je er niet omheen kan. Als derde generatie Indo heb je in principe niets met de oorlog te maken, je groeit op in een land waar vrede is. Maar toch krijg je altijd iets mee van de oorlogstrauma’s die leven bij je voorouders. Al is het maar het zwijgen erover, het onuitgesproken verdriet.
Die overgeërfde oorlogsproblematiek sijpelt dus nog een generatietje door, in mijn geval. Mijn opa, die overleed toen ik vier jaar was, heeft ooit aan de Birma spoorlijn moeten werken als dwangarbeider, zoals zovelen in die tijd. Hij overleefde het, maar heeft er nooit iets over verteld, zelfs niet aan mijn oma of vader. Als kleindochter wist ik dus niets van wat hij daar had meegemaakt. Maar ik voelde er wel iets van. En daar heb ik uiteindelijk in mijn professionele leven iets mee gedaan.
Met dit betoog impliceer ik dat je roots inderdaad bepalend zijn voor wie je bent, wat je drijfveren zijn, waarom je dingen doet. Maar hoe zit het dan met de andere componenten waar mijn wortels uit zijn opgebouwd? Net zo goed als dat Wilders naast Indo ook Limbo is, heb ik naast Indische (van mijn vaders kant) ook Arnhemse wortels (mijn moeder werd geboren in Arnhem) en zelfs een link met Zeeland (mijn oma van moederskant groeide op in een hotel in Den Briel). Bovendien heb ik van mijn vijfde tot mijn zeventiende jaar in Bovensmilde gewoond, zie daar: Drentse invloeden.
Exotisme
Mijn vader, geboren in Batavia in 1938, noemt het ‘exotisme’, die focus op wat anders is, wat afwijkt. Weliswaar was hij zeer gevleid met de aandacht die ik door middel van theater heb besteed aan zijn Indische achtergrond, maar hij werd wel wat brommerig als ik die Indische kant teveel benadrukte.
Indië is wellicht exotischer om het over te hebben dan Nederland. Ik moet eerlijk toegeven dat ik het interessanter vind om te vertellen over een achtergrond die bestaat uit wuivende palmen, krontjongmuziek en schommelstoelen op de veranda, dan over de wortels die ik heb in de koude Nederlandse kleigrond. Terwijl eigenlijk ook de Hollandse kleigrond mooie verhalen oplevert. Voor mij heeft Indie ook een link met het theater, omdat mijn oma in Indie vroeger al overal enthousiast optrad op elk podium dat ze kon vinden.
En dan nog iets: ik heb opvallend veel vriendinnen die ook een link hebben met Nederlands-Indië. En we hebben elkaar niet eens ontmoet op de Pasar Malam, oh nee Tong Tong Fair. Vaak kwamen we er pas na een tijdje achter, als we elkaar beter leerden kennen, dat die link met Indië bestaat. Het voelt meteen al vertrouwd, er hoeft op een bepaalde manier niet zo veel uitgelegd te worden. En zo beland ik toch weer bij dat moeilijk te benoemen, niet rationeel te verklaren gebied waar je al snel in wegzakt als je zoekt naar je identiteit als Indische Nederlander.
Het gebied waarin je van elkaar snapt dat je soms met tranen in je ogen over die Tong Tong Fair kan lopen. En dat het zo opvalt als je dan weer buiten staat en op de trein stapt. Dan moet je altijd even schakelen. Zo open en vriendelijk als mensen op de overdekte Indonesische markt met elkaar omgaan, dat werkt niet meer als je in de rij staat voor een strippenkaart op Den Haag CS. Dan moet je toch weer terug je hok in.
Inderdaad, ik ben een Indo. En mijn Indische familiegeschiedenis heeft zeker invloed op wie ik nu ben. Maar het is niet allesbepalend voor mij of mijn werk. Liever niet! Dan zou ik alleen maar voorstellingen maken over Indie, begeleid door krontjongmuziek. Ook bepalend voor wie ik ben zijn mijn Arnhemse, Den Brielse en Bovensmildense roots. Amsterdam, waar ik nu alweer 16 jaar woon, is ook van invloed. En wie ik ben is, naast door mijn genen en mijzelf, ook mede mogelijk gemaakt door: mijn geliefde, vrienden, juffen, meesters, docenten, regisseuse, coaches, toevallige passanten in de tram, buren en misschien zelfs wel woestijnrat Jerry. Zo ingewikkeld is dat, die identiteit.
Den Briel ligt in Zuidholland onder de rook van Rotterdam. Nu grenst ZH weliswaar aan Zeeland maar het lijkt me toch te ver gezocht om daar een link met Zeeland van te maken.
@ Elsbeth:
Met dit betoog impliceer ik dat je roots inderdaad bepalend zijn voor wie je bent, wat je drijfveren zijn, waarom je dingen doet.
Is nartuurlijk zo! Elke ervaring, ontdekking en emotie vormen je geheel als mens, toh? Is het niet zo, dat een dergelijke ervaring, een ontdekking door je zelf of je beleefde emoties je persoon doen herinneren, wanneer iets, dat met die ervaring, ontdekking en emotie, in focus komt? Over Indische roots wordt gesproken in discussies, fora en andere berichten, zodat het accent opvallend daarop valt. En jij “aanschuift” met je Indische roots.
Denk dat op langere termijn de belangrijkste van deze overeind blijven en daar hoort Indisch-zijn zeker bij, tenminste bij mij. Ondanks een langer tijdsverblijf in Zwitserland, Spanje en reizen over de hele wereld. Maar misschien wel door het praten erover, als er in gezelschap (van buitenlanders vooral) wordt gevraagd waar je vandaan komt, of wat er allemaal in je bloed spookt …
Groet Roy
Wat Wilders betreft. Hij is gewoon een “kind” van onze tijd van globalisatie.
Ik heb ooit eens opgemerkt, dat ik er zeker van was, dat wanneer hij niet zo anti-Islam was, Moslim-Indonesiers bijvoorbeeld ook op hem zouden stemmen.
Want vergeleken met Nederland: je kunt je niet langdurig vestigen in Indonesie, wanneer je niets aan te bieden hebt, in de vorm van werk, het hebben van een bedrijf of veel geld.
Of dat nu alleen geldt voor Indonesie?
Ik heb Wilders ook niet kunnen betrappen op het feit dat hij maar enigszins opkwam voor zoiets als de indische gemeenschap.
Wat zijn blonde haar betreft, om dat als uiting (al dan niet bewust) te zien van het Nederlandser willen zijn dan de Nederlander.
Je krijgt inderdaad de neiging om dat aldus te zien, maar het heeft wellicht te maken met image-building.
Immers, bij alles wat hij doet steekt een politiek (-populistisch) motief achter: een zeer doordacht en uitgewerkt plan.
Eigenlijk zouden we hem zelf moeten vragen.
Wat mvr. Van Leeuwen betreft. Wat zij daar schrijft, tref je ook aan in dit of gene artikel of boek. En ook op internet
Dat dit alles nu opeens landelijk in de openbaarheid wordt gebracht, is wellicht te pijnlijk voor diegenen, die dat alles graag zouden willen verdoezelen, of het misschien niet eens wisten, en het zoveel mogelijk onder de pet proberen te houden.
Gezien de heftige reacties, die ik lees op internet, zou dit wel eens het geval kunnen zijn.
Op elke vrijwel elk woord of beter passage, wordt wel gestruikeld, of heeft men de neiging om eea ten goede uit te leggen, zo lijkt het.
Ik voel me totaal niet aangesproken over hetgeen zij heeft geschreven, noch heb ik iets te verdedigen.
Stel je voor zeg, dan zou ik op straat voordurend wantrouwig om me heen kijken en denken :”wat zouden die mensen nu wel van mij denken?”
Geen sprake van, krijg je straks te maken ook met die self fulfilling prophecy.
Ik weet ook wel dat de generatie voor mij soms heel rechtse opvattingen op na houdt.
Maar dat heeft dan te maken met hun verblijf in Indie, en hun situatie in Nederland: “waarom worden die buitenlanders” beter behandeld dan wij, die voor koningin
volk en vaderland streden?
Het is wel zo, dat ik bij ettelijke jongeren, deze geluiden van (KNIL?)opa en oma ook weer hoor doorklinken.
Komt het doordat zij bij hun “cucuk” eindelijk eens een gewillig oor vond?
Maar je hoeft je als derde generatie jongere toch niet zo’n grote keel op te zetten?
Nergens voor nodig, want dat nu, is juist niet “Indisch”.
Ed Vos says:
September 12, 2009 at 06:32
Wat Wilders betreft. Hij is gewoon een “kind” van onze tijd van globalisatie.
Ik heb ooit eens opgemerkt, dat ik er zeker van was, dat wanneer hij niet zo anti-Islam was, Moslim-Indonesiers bijvoorbeeld ook op hem zouden stemmen.
——————————————–
Dan zijn het “dove” , “blinde” en “stomme ” Moslim-Indonesiers zijn .
Doof omdat ze de uitspraken van Ome Wilders niet hebben gehoord , blind omdat ze de tv niet hebben gezien en stom omdat ze niet verder kudden nadenken.
Trouwens voor zover ik weet zijn Moslim – Indonesiers buitenlanders , dan hebben ze op zijn minst 2 kenmerken waar Wilders ageerde.
Moslim en buitenlanders.
Als ik al die heisa lees die er de laatste tijd over Wilders op Indische sites wordt gemaakt dan krijg ik de indruk dat er vele Indo’s zijn die hem zijn Indoschap willen afnemen, hem tot Indo-non-grata willen verklaren. Stel je voor, de beroemdste Indo ter wereld, er is nog nooit een Indo in Nederland zo populair geweest. Ze hebben veel liever een John Heitinga of Sylvie van der Vaart, dat zijn tenminste Indo’s waar je voor den dag mee kunt komen.
Wat dat gekleurde haar betreft, dat zijn gewoon de roots. De laatste jaren is Polycolor van Schwarzkopf op Java zeer populair, je hebt nu erg veel blonde en rooie Javanen, dus ook al niets bijzonders onder de zon, een modeverschijnsel.
@Londoh
Wat dat gekleurde haar betreft, dat zijn gewoon de roots. De laatste jaren is Polycolor van Schwarzkopf op Java zeer populair, je hebt nu erg veel blonde en rooie Javanen, dus ook al niets bijzonders onder de zon, een modeverschijnsel.
Goed te lezen, China, Japan, Thailand lopen al jaren lang mee en vind dat Indonesië verbazingwekkend snel zn tijd heeft ingehaald op wereldniveau betreffende trends ed., ook als je bv. sommig TV-programma’s ziet.
EN denk met je mee about Wilders… die man wordt nog een mythe ;O)))
Slamat weekend, groet Roy
@ Surya Atmadja
[citaat] Dan zijn het “dove” , “blinde” en “stomme ” Moslim-Indonesiers zijn .
Doof omdat ze de uitspraken van Ome Wilders niet hebben gehoord , blind omdat ze de tv niet hebben gezien en stom omdat ze niet verder kudden nadenken.
Trouwens voor zover ik weet zijn Moslim – Indonesiers buitenlanders , dan hebben ze op zijn minst 2 kenmerken waar Wilders ageerde.
Moslim en buitenlanders.[einde citaat]
Ik lees regelmatig discussies op de site van mijn provider wanneer het weer eens over Wilders gaat. Vaak krijg ik daarbij ook de indruk dat ik te maken heb met onnadenkenden of personen die hun onderbuikgevoelens ventileren. Ik lees ideeen over de islam die passen in een wereld die niet de mijne is, ver in het verleden of ergens aan de andere kant van de Middellandse Zee.
Ik vermoed dat men meer gekant is tegen Marokkanen (waarvan er velen ook in Nederland zijn geboren) en buitenlanders die al dan niet geleid door een islam-ideologie in Nederland de boel en zoniet de heerschappij over de gehele wereld willen overnemen. Nu raken dus twee zaken met elkaar verweven.
Wanneer Islam een levenshouding zou zijn, dan wordt het natuurlijk ook moeilijk discussieren met de Wilders aanhangers. Ik verwijs hierbij ook naar de discussie onder het kopje “Onze Indische wortels’, over het autoritaire geen andere mening accepterende Indodom van Harry Sihan. Is het indo-zijn een levenshouding? of het Indisch-zijn?
Maar over de vraag of je Indische roots zó’n groot deel van wie je bent en waar je voor staat, bepalen, heeft Kirsten Vos toch een goed stukje geschreven?
Wat mij betreft, nauwelijks, misschien op jonge leeftijd tot 7 jaar.
Mijn roots liggen in Indonesie en hoe mijn leven zich daarna heeft ontwikkeld zal daarmee wel iets te maken hebben gehad. Maar wanneer ik met een Griekse vrouw zou zijn getrouwd, ook een prachtig land overigens, dan zou Griekenland mijn aandacht hebben genoten.
Ik probeer wel realistisch te blijven en op zwakke momenten niet te vervallen in gedroom, gezweef en moeilijk gefilosofeer
Ik zie Wilders helemaal niet als Indo of van Indische afkomst. Hij is een Nederlander die een bepaalde denkwijze heeft dat niets te maken heeft met mogelijke Indische roots. Zij probleemstelling en zienswijze zijn volledig van deze tijd.
[…]Ik verwijs hierbij ook naar de discussie onder het kopje “Onze Indische wortels’, over het autoritaire geen andere mening accepterende Indodom van Harry Sihan.[…]
Een interessante opmerking die ik hier los wil maken van het topic en waarop ik wil reageren. Ik las ooit een snerende opmerking in een kolom – de schrijver ben ik vergeten – over de verdringing van feiten en argumenten door “een mening” in discussies. M.a.w. een mening op zich was voldoende om een standpunt gewicht te geven. En dat proef ik ook in bovenstaande opmerking. Daarin ligt een verwijt besloten: hoe durf je een andere mening niet te accepteren? Blijkbaar heeft een mening tegenwoordig een dergelijk dwingend karakter.
Ik ben van een generatie die leerde dat een mening gezaghebbend is indien gegeven door een erkende autoriteit op een bepaald gebied en als die mening op dat bepaalde gebied betrekking heeft. Voorts dient een mening te worden voorzien van argumenten en/of ondersteunend bewijs; het moet onderbouwd zijn. Argumenten en bewijs die ontkracht kunnen worden. Vanzelfsprekend door steekhoudende argumenten. Meningen die noch gezaghebbend zijn, noch een onderbouwing hebben zijn niet meer dan dat: meningen als ieder ander. Je kan ze aannemen of niet. Vooralsnog zie ik geen reden om die principes los te laten alle afwijkende (niet onderbouwde) meningen ten spijt.
Wat betreft Indisch-zijn of “Indodom” waaraan bovengenoemde opmerking refereerde: mijn visie daarop is dat geschiedenis en (historische) cultuur bepalend zijn voor de definitie van die begrippen. De termen “Indisch” en “Indo” zoals die nu (door elkaar) worden gehanteerd verwijzen naar geheel iets anders dan – en zijn zeker geen voortzetting van – wat ik uit mijn jeugd ken onder die namen. Vooralsnog heb ik geen argumenten gelezen of gehoord die mij van standpunt kunnen doen veranderen. Ik sta daar wel voor open; argumenten, geen (ongefundeerde) meningen.