Interview Marion Bloem [deel I]

‘Als je heel eerlijk bent, is iedereen bezig met waar ie vandaan komt’

Vandaag viert schrijfster Marion Bloem haar zestigste verjaardag. Op deze feestelijke dag publiceert Indisch 3.0 het eerste deel van het interview waarin Liselore Rugebregt met Marion Bloem terugblikt op enkele highlights in de carrière van deze Indische schrijfster en filmmaakster. Volgende week maandag verschijnt het tweede deel van het interview met Marion Bloem. En let op, we hebben een extra tip: alleen vandaag (24 augustus 2012) is Ver van Familie gratis te downloaden als eBook via www.ebook.nl

Foto: Ivan Wolffers

Op de dag van mijn interview met Marion Bloem bel ik, in de stromende regen, aan bij het verkeerde huis.  Gelukkig kom ik er al snel achter dat ik een huis verderop moet zijn en slalom om de regenplassen heen naar de juiste voordeur. Gastvrij wordt ik door Marion binnengehaald, er wordt een pot groene thee gezet en de vraag gesteld of ik op dieet ben. Nou, nee, dat zou mijn Indische oma mij nooit vergeven. Meteen wordt er een schaaltje met bonbons voor mij neergezet. ‘En wel opeten hoor, geen Indische bescheidenheid.’ 

Matabia

Marion begint spontaan te vertellen. ‘Als kind al was ik nieuwsgierig naar de verhalen van mijn grootouders, ooms en tantes. Ik wilde weten wat ze meegemaakt hadden, de aanpassingsproblemen, maar ook wat ze leuk vonden. Mijn oma vond het verrukkelijk om hier in Nederland te zijn. Haar dochter, mijn moeder, was in Nederland zodat haar kinderen goed terecht zouden komen. En de enige reden dat mijn vader hier was, was omdat zijn vrouw naar Nederland wilde. Ik merkte dat iedereen zijn eigen motivatie had om hier te zijn en dat dit verbonden was met iemands ambities. Dat is niet cultuurgebonden, maar heeft te maken met het migrant zijn. Migranten hebben met elkaar gemeen dat zij weggaan uit angst of om het elders beter te hebben, maar iedereen lost dat weer anders op.’

Nuanceverschillen
‘Tot mijn vierde was ik omringd door Indische mensen. Pas toen ik naar school ging, kwam ik erachter dat er twee werelden waren – ik zat daar tussenin. De kinderen op school praatten over ons Indischen in termen van: “Bij jullie stinkt het altijd naar knoflook.” Dan denk je als kind: wie bedoelen ze met jullie? De hele Indische gemeenschap? En wat is Indisch?’ Marion kijkt mij aan met een vragende blik. ‘Bij Indisch families wordt bijvoorbeeld van je verwacht dat je dingen aanvoelt, een blik moet al genoeg zijn. Dat speelt niet bij niet-Indische mensen waardoor je blikken ook anders kan interpreteren of deze mist. Het zijn nuanceverschillen waardoor misverstanden ontstaan. Die momenten, de kleine dingen van de samenleving, kunnen groot worden omdat je er als kind niets van begrijpt.’

Door je bewust te worden van je keuzes, krijg je meer grip op je leven.

Geen gewoon Indisch meisje

Ik doe het toch
‘Al op jonge leeftijd was ik me bewust van mijn angsten. Ik kon dit niet delen met Hollandse kinderen, maar wel met Indische kinderen. Hieruit is het kinderboek Matabia ontstaan, een boek met een Indische hoofdpersoon. Het werd mij afgeraden om vanuit mijn Indische achtergrond te schrijven. Ik kon beter als algemeen auteur carrière maken, zodat ik niet in een hokje geplaatst zou worden. Dat vond ik onzin.’ Er verschijnt een vastberaden blik op het gezicht van Marion. ‘Er is een grote gemeenschap van driehonderdduizend Indische mensen naar Nederland gekomen. Pech dan als jullie het niet uit willen geven, dacht ik, ik doe het toch. Voor Matabia heb ik een aantal awards ontvangen, maar het werd aanvankelijk in Nederland niet echt opgepakt, ik was misschien te vroeg. Tien jaar nadat het  boek uitkwam was er blijkbaar meer belangstelling en werden er alsnog tienduizenden exemplaren van mijn boek verkocht.’

Keuzes
Ondanks de hindernissen heeft Marion zich weten te ontwikkelen als één van de bekendste Indische schrijfsters in Nederland. ‘Ik stuitte op veel weerstand door te willen schrijven over het Indische. Schrijf maar over een gewoon meisje, kreeg ik te horen. Hieruit is Geen gewoon Indisch meisje ontstaan. Ik heb het voornamelijk geschreven voor mijzelf.  Het gaat over jeugdervaringen die te maken hebben met inzien dat je keuzes hebt. Elke keer als je je nek uitsteekt, maak je keuzes. Elke keuze is een nieuw pad, en als je eenmaal op pad bent, kun je over keuzes van jaren terug opnieuw beslissingen nemen. Mensen hebben niet door dat ze telkens keuzes maken. Door je bewust te worden van je keuzes, krijg je meer grip op je leven.’

Als je heel eerlijk bent, is iedereen toch wel bezig met waar ie vandaan komt.

Etnocentrisch denken
‘In hetzelfde jaar dat Geen gewoon Indisch meisje uitkwam, verscheen ook mijn documentaire Het land van mijn ouders. Eigenlijk wilde ik een serie maken waarin alle aspecten van Indisch zijn naar voren kwamen. Maar ik kreeg geen financiering van het Filmfonds. Als Indische zou ik niet genoeg afstand hebben van het onderwerp.’ De ogen van Marion beginnen te fonkelen. ‘Daar werd ik boos om, hoe zat het dan met alle Hollanders die over een Hollands onderwerp een film maakten? Waar is hun afstand? Dat begrepen ze niet, ze zaten zo vast in hun etnocentrisch denken. Ik besloot mijn huishoudgeld te gebruiken om samen met mijn man alvast te gaan filmen. Maar mijn project werd voor de tweede maal afgewezen door het Filmfonds en er liep ook nog eens iemand weg met mijn ideeën.’

Het land van mijn ouders

Op de persoonlijke tour
Toch bleef het bij Marion kriebelen om te filmen. ‘Uiteindelijk besloot ik mijn filmplannen weer op te pakken. Ik besloot toen, op advies, om de kritiek over gebrek aan afstand  in mijn voordeel te laten werken door een ego-document te maken. Hoewel ik niet naar mijn Indische wortels zocht, kon ik mijzelf wel als materiaal gebruiken om alles aan te kaarten wat ik wilde. En als je heel eerlijk bent, is iedereen toch wel bezig met waar ie vandaan komt.’ Ik knik instemmend en Marion vertelt verder. ‘De documentaire is er uiteindelijk toch gekomen. Zeven kopieën zijn er uitgebracht van Het land van mijn ouders en de zalen waren zeven weken lang uitverkocht. De dvd is uitgekozen in een serie van NRC als belangrijke historische documentaires. En nog altijd wordt de dvd verkocht.’

Dit jaar zijn er drie boeken van Marion Bloem (opnieuw) uitgekomen. In mei van dit jaar verscheen Het Bali van Bloem. In juni verscheen een betaalbare herdruk van Geen Gewoon Indisch Meisje (1983). Over Een meisje van honderd zal dit najaar een recensie gepubliceerd worden op indisch3.nl.

Bekijk ook eens het project Vrijheid/Freedom van Marion Bloem op Facebook.