Recensie: Een zoon van Porto

Een documentaire over thuiskomst

In de documentaire Een zoon van Porto (vorig jaar vertoond op het Nederlands Film Festival) volgen we Benja die door zijn vader, auteur Frans Lopulalan, begeleid wordt naar het voorouderlijke plaatsje Porto op het Molukse eiland Saparua. De 19-jarige Benja voelt zich misplaats in Nederland. Hij wil terugkeren naar Saparua om te kunnen proeven van het Molukse leven en misschien wel de plek vinden waar hij thuis hoort…

Antagonistische houding
Frans Lopulalan (onder andere bekend van Dakloze Herinneringen) vertelt in de documentaire over zijn gevoel van ontheemding en dat van zijn ouders. ‘Zeg nooit dat je uit Woerden komt, maar uit Saparua,’ vertelde zijn moeder hem ooit. Frans uit ook zijn zorgen over hoe Benja denkt over Nederlanders. Benja zou een bijna antagonistische houding tegen Nederlandser hebben en elke keer verbaasd zijn als hij een aardige Belanda ontmoette. Ook voelt Benja er niks voor om een opleiding te volgen, dit zou slechts de Nederlandse economie bevorderen. Benja voelt zich niet begrepen door Nederlanders, zelfs niet door zijn Nederlandse moeder. Het is jammer dat de relatie tussen Benja en zijn moeder, betreffende de etnische verschillen, niet verder wordt uitgediept. Wellicht had Benja’s moeder meer kunnen vertellen over het gevoel zich ‘niet Nederlands’ te voelen van Benja.

Verschillen
Vindt Benja uiteindelijk zijn ‘thuis’ in de Molukken? Hij lijkt er zeker op zijn plaats. Hij werkt mee met de vissers, de boeren en wordt bijna uitgehuwelijkt. Hij vertelt veel over hoe geweldig en bijzonder hij het vindt om in Porto te zijn, maar verder wordt er voornamelijk gesproken over de verschillen tussen hem en Nederlanders. Er wordt niet gesproken over de mogelijke verschillen tussen Benja en de bevolking van Porto. Wat jammer is, aangezien zijn broer in het begin van de documentaire aan Benja vertelt dat hij niet alleen hier in Nederland anders is, maar ook daar anders zal zijn.

Waar is thuis?
Het ‘je niet op je plaats voelen in Nederland’ is iets dat velen van gemengde afkomst zullen herkennen. Een groot deel van de personen die dit lezen zullen vast wel eens een geschiedenisles hebben moeten geven, om aan anderen de vraag ‘waar kom je vandaan?’ te kunnen beantwoorden. Een gevoel van thuiskomst als je het voorouderlijk land bezoekt is ook zoiets dat door velen als herkenbaar zal worden ervaren. Echter, vroeg of laat komt iedereen erachter dat ook daarin een groot verschil bestaat tussen ‘ik’ en ‘de ander’. De vraag ‘waar is thuis?’ wordt niet duidelijk beantwoord. Althans, niet door Benja, wel door Frans. Frans voelt zich thuis in Nederland, maar ook op Saparua.

Thuiskomst
Een zoon van Porto is een documentaire over thuiskomst. Echter, door de hele film komt ook steeds het thema ‘verschillen’ naar voren. Ik heb het niet alleen over de verschillen tussen Molukkers en Nederlanders, maar ook tussen jong en oud, vroeger en nu. Het is spijtig dat dit thema niet verder uitgewerkt is. Al met al is Een zoon van Porto een mooie film over vader en zoon die samen het voorouderlijke land opzoeken.

Een zoon van Porto (Son of Porto) Oogland Film Producties, 2011