Alleen vanwege Nieuw-Guinea of..?
Sinterklaas op de Montessorischool te Malang, Java, in 1935. Bron: innl.nl
Onze grootouders en ouders in Indië vierden elk jaar Sinterklaas. Die arme man. Helemaal uit Spanje naar Indië afreizen om zijn verjaardag te vieren in de tropen, compleet met mijter, lange baard en jurk – ik geef het je te doen. Toch heeft de Sint de Indische kindjes in Indonesië een keer links laten liggen: op Zwarte Sinterklaas, 5 december 1957.
Die dag verklaarde Soekarno, de toenmalige president van Indonesië, alle Nederlanders staatsgevaarlijk en nationaliseerde zijn regering de nog overgebleven Nederlandse bedrijven in Indonesië. De officiële aanleiding hiervoor waren de politieke spanningen tussen Nederland en Indonesië over Nieuw-Guinea. Bij de soevereiniteitsoverdracht in 1949 had Nederland dit landsdeel nog in handen.
Nederland wilde Nieuw-Guinea niet opgeven, om uiteenlopende redenen. In 1957 stonden de verhoudingen tussen Nederland en Indonesië daardoor op scherp. Jarenlange onderhandelingen over teruggave van Nieuw-Guinea tussen Nederland en Indonesië waren telkens vastgelopen.
Krantenkop uit Het Nieuwsblad voor Sumatra. 23-11-1957. Bron: www.kb.nl
In maart 1957 kondigde president Soekarno de staat van beleg af en in oktober van dat jaar startte de Indonesische regering een ‘Nieuw-Guinea campagne’. Deze campagne mondde uit in openlijk geweld tegen Nederlanders en hun bezittingen, en in boycots van Nederlanders in winkels en markten. Bij benadering 50.000 Indische Nederlanders lieten – alsnog – Indonesië achter zich en vertrokken naar Nederland. Onder Amerikaanse druk droeg Nederland op 1 oktober 1962 Nieuw- Guinea over aan de Verenigde Naties, nog geen jaar later gevolgd door de overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië.
Krantenkop uit Algemeen Indisch dagblad de Preangerbode, 29-11-1957. Bron: www.kb.nl
Het is bijna standaard dat “de geschiedenis” Zwarte Sinterklaas uitsluitend aan de onenigheid over Nieuw-Guinea toeschrijft. Maar een aflevering van het tv-programma Andere Tijden uit 2007 voerde een extra motief op voor de plotselinge nationaliseringsgolf: de economische macht in Indonesië lag nog steeds in Nederlandse handen, tot grote woede van de Indonesische regering.
Andere Tijden-presentator Hans Goedkoop benadrukte in de inleiding van die aflevering: ‘Het mocht dan waar zijn had Nederland in 1949 de politieke macht overgedragen had, de leiding van de grote bedrijven in de landbouw, handel, industrie bleef onverkort in onze handen. Het vervoer tussen de eilanden was midden jaren ’50 nog voor 90% in handen van de KPM, onze Koninklijke Pakketvaart Maatschappij. Het openbaar vervoer in handen van de oude, koloniale onderdrukker. Hoe kon een land dat blijven toestaan?’
Weet jij meer? Is de laatste grote nationaliseringsgolf op Zwarte Sinterklaas in Indonesië ‘wraak’ van Soekarno geweest voor de aanhoudende onenigheid over Nieuw-Guinea? Of is de kwestie Nieuw-Guinea aangewend om de economische macht in Indonesië in Indonesische handen te krijgen?
Laatste reacties