De toekomst van Indonesië volgens Adriaan van Dis en Ahmad Tohari
Ik vind dat ik als derde generatie Indo maar bar weinig over het huidige Indonesië weet. Ik wil mijn kennis over Indonesië wel vergroten, maar de pogingen die ik tot nu toe heb ondernomen, zijn niet heel succesvol geweest. Ik volg op facebook The Jakarta Post en heb wat boeken over moderne Indonesische kunst aangeschaft. En daar houdt het dan ook wel een beetje op. Adriaan van Dis, ook een Indo, heeft onlangs de documentaire reeks ‘Van Dis in Indonesië’ gemaakt, waarmee hij op een laagdrempelige manier Indonesië de Hollandse huiskamers in probeerde te krijgen. Maar ook die serie sprak me niet aan en heeft me niet veel bijgebracht. Soms doe ik dus gekke dingen, in de hoop dat ik daarna wat meer snap van het land. Afgelopen zaterdag ging ik bijvoorbeeld naar Writers Unlimited waar de ‘toekomst van Indonesië’ zou worden besproken.
Emo
Oke toegegeven, soms werd ik om onverklaarbare redenen wel emo door de documentaire ‘Van Dis in Indonesië ‘. Vaak door de gekste dingen. Zoals een misplaatst gevoel van heimwee toen ik een palmboom met zijn palmbladeren over de vensters van de voorbij razende trein zag glijden. Vraag me niet waarom. En ja, ik kreeg– en ik wil dit echt niet, hè – tranen in mijn ogen bij een gamelandeuntje waar iemand in het Indonesisch doorheen praatte. Maar verder vond ik de reeks documentaires gewoon een beetje irritant. Van Dis die als verwonderde Indo-Europeaan op ontdekkingsreis gaat tussen al die wonderlijke Indonesische creatures. Zijn blik is teveel: ‘Kijk eens naar die Ander! Die Ander lijkt op m’n oma! En daar word ik zo lekker melancholisch van.’ Eigenlijk blijft Indonesië ver weg. Ik wil Indonesië dichterbij.
Ahmad Tohari (c) Sarah Klerks / Indisch 3.0 2013
De toekomst van Indonesië
Bij Writers Unlimited gaat dezelfde Van Dis in gesprek met Ahmad Tohari over de toekomst van Indonesie. Tohari is een rebel. Hij schrijft over de misstanden en armoede in Indonesië. Hij heeft branie en zegt over zijn schrijverschap: ‘Ik zal door blijven schrijven zolang als ik me boos kan maken.’ Wie houdt er niet van zo’n man? Het gesprek wordt geleid door correspondent Michel Maas en ze gaan dus niets minder dan de ‘toekomst van Indonesië’ bespreken. Misschien zal ik hierdoor eindelijk meer over het moderne Indonesie te weten komen. Ik vraag me wel af of ze in Indonesië ook discussies organiseren waarin de toekomst van Nederland wordt besproken, maar dat terzijde.
Indonesiërs zijn lief
Indonesië kwam wel een beetje dichterbij tijdens het gesprek; er waren Indonesiërs, het ging over Indonesië, er werd Indonesisch gesproken en Van Dis bekende dat hij Indonesiërs lief vindt. Het ging alleen niet over de toekomst van Indonesië. Althans, alleen Tohari sprak over de toekomst. Hij had hoop. Van Dis en Maas wilden liever over de huidige problematiek praten. Corruptie en Islam, daar moest het gesprek over gaan. Oja, en ook beetje over hen zelf: het Nederlandse koloniale bewind in Indonesië. Van Dis had Tohari’s boek Rad van de Regenboog gelezen en was in shock vanwege het vele geweld dat er in voorkomt. Van Dis, zichtbaar aangedaan: ‘Ik vind Indonesiërs de liefste mensen op de wereld. Ze lachen altijd. En dan opeens, uit het niets, kunnen ze zo gewelddadig zijn! Hoe kan dat?’ Wat dacht je hier van, Adriaan: misschien zijn het net mensen? Heb je niet net wekenlang een documentaire over hen gemaakt? Tohari antwoordde trouwens wijselijk dat de Indonesiërs gewoon een beleefd volk zijn.
Writers Unlimited (c) Sarah Klerks / Indisch 3.0 2013
West-Europees doof
Het gesprek ging uiteindelijk weinig over de toekomst. Het was meer een ongemakkelijke ontmoeting tussen Oost en West, waarin Oost graag wilde vertellen over Oost, en Oost ook wat mocht zeggen van West, maar waar er niet echt naar Oost werd geluisterd. West wilde zelf praten. Als Maas vroeg of religie een probleem is in Indonesië, en Tohari antwoordde dat religie voor hem zijn ‘thuis’ is en Islam liefde, was Maas niet tevreden met een dergelijk antwoord. Religie was namelijk wel een probleem, volgens hem. Hij had het zelf gezien.
Naar huis
Genoeg. Ik loop terug naar het station en het is ijs- en ijskoud. Als ik het station bereik, is er weinig hersenactiviteit meer mogelijk, mijn hersenvocht is bevroren. In de etalageruit van de Starbucks zie ik de weerspiegeling van een Marokkaans meisje met Italiaanse features. Alleen is dit Marokkaans uitziende meisje een Indo. En ze vraagt zich af: wat doe ik in dit fucking koude land? Koffie uit Java schenkt verlichting. En natuurlijk wordt er in de rij van de Starbucks weer voorgedrongen door een lange Nederlandse man. Hij weet niet hoe rijen werken, zegt hij. De Indische barista zegt dat hij achteraan mag aansluiten. De Indische barista blijkt Kaapverdiaans te zijn.
@ Sarah Klerks: Lees: “De regenboogbende” van Andrea Hirata (of zie de film Laskar Pelangi)
http://www.literairnederland.nl/2012/12/28/de-regenboogbende-andrea-hirata/
Hij zou eigenlijk ook bij Writers Unlimited aanwezig zijn maar is uiteindelijk niet gekomen.
Geeft je een mooi beeld van Indonesië
Thanks voor de tip! Wil ik heel graag lezen. En die film wil ik ook zien!
De laatste alinea ‘Naar huis’ vond ik geweldig! Ik heb dat zelf zo vaak gezien.
Het lijkt wel alsof Van Dis en Michael Maas de boodschap niet begrepen hadden.
Het gaat om de “strijd” van de minder bedeelden die bijna ten ondergingen omdat hun school (muhammadiyah)niet aan de eisen kan voldoen.
Ondanks die belemmeringen zijn ze toch succesvol geworden. Beter dan de rijke gevestigde scholen.
Het is een knipoog naar het verleden, toen de Indonesiers moeilijk toegang hadden tot scholen.
Daardoor hadden ze hun eigen opleidingsmogelijkheden zelf ter hand genomen d.m.v opzetten van eigen scholen,sommigen met de zgn “wilde scholen”.
De Moslim organisatie Muhammadiyah werd toen geleid door een zoon van Moslim huize .Die later ging aansluiten bij de
beweging Boedi Oetomo.
Door vriendschap, hard werken , samenhorigheid etc kunnen de leerlingen van de Laskar Pelangi uiteindelijk hun doel bereiken , zoals hun (bet)overgrootouders ten tijde van de koloniale tijd ook deden.
Persoonlijk vind ik Regenboog BENDE niet zo’n gepaste vertaling.
Laskar is n.m.i een georganiseerde gevechtsgroep(vechten voor de toekomst).
Pelangi=regenboog, kinderen met verschillende achtergronden/kleuren die toch een geheel vormen.
Michael Maas is te veel beinvloed door de negatieve beeld van een kleine groep extreem fundamentalisten , terwijl vele Indonesiers de juiste/reine Islam als liefde/overgave/vrede ervaren zoals Tohari dat ook voelde
Hi Surya,
De discussie ging die dag niet over Hirata’s boek ‘De regenboogbende’, Hirata was niet aanwezig helaas. De focus lag meer op Ahmad Tohari’s boek ‘Dansmeisje uit mijn dorp’. Maar hoe je over ‘De regenboogbende’ praat, wekt wel mijn interesse, wil het zeker lezen. “Bende” lijkt zo inderdaad wel een wat negatieve vertaling van laskar.
Typisch dat de westerse journalist altijd meer geïntrigeerd is door de fundamentalistische Islam, dan door de Islam zoals Tohari dat ervaart.
Sarah,
uit je verhaal las ik dat V.D en M.M de mening en boodschap van Tohari niet zo goed kan plaatsen.
(“een ongemakkelijke ontmoeting” ).
Het verhaal van Muhamaddiyah school of eigenlijk de rol van de moderne/moderate Islam is n.m.m een rode draad in het verhaal/film Laskar Pelangi en de film/boek van Tohari.
Tohari heeft ook een pesantren achtergrond.
De pesantren wordt in het Westen vaak gezien als de kweekvijver van Moslim fundamentalisten.
Terwijl in de praktijk de Islam/Muhamaddiyah en andere moderate groepen zoals Nachdatul Ulama( N.U) een grote
rol hebben in de Indonesische samenleving.
Ze hebben zelfs een universiteit Muhammadiyah en andere Moslim Universiteiten .
De film Laskar Pelangi en Sang Penari kan je ook bekijken via You Tube.
Mijn vraag is , waarom is hij uitgenodigd ?
Mss zie ik spoken , ergens las ik over zijn haat/liefde verhouding met zijn land .
Over zijn kritische houding t.o.v de OrBa van Soeharto ( hij werd ook ondervraagd) .
Is dat dan de reden waarom M.M niet tevreden was met de antwoord van Tohari ?
Ik ben benieuwd hoe Tohari zijn optreden in Den Haag had ervaren.
Mijn gevoel zegt dat hij niet zo happy zal zijn .
PS: ik ben Indonesier en ook Moslim .
Ben ook “kritisch”geweest t.o.v de OrLa en OrBa.
Had ook deelgenomen aan scholieren en studenten demonstraties in Jkt ten tijde van de omwenteling tussen 1965-1967.
En toch hou ik van mijn land , kritisch zijn hoeft niet vertaald worden in haat hebben.