Recensie: Tante Anin en Oom Tjoh

Liefdevolle herinneringen aan Nederlands-Indië

Tante Anin en Oom Tjoh – KIT Publishers

Het deze zomer verschenen fotoboek ‘Tante Anin en oom Tjoh’ past naadloos in de serie boeken die Tjaal Aeckerlin al eerder over Nederlands-Indië publiceerde. Net als voor de trilogie ‘Lied van een tokeh’ en het tweedelige ‘Tanda Mata’ is hij op zoek gegaan naar fotomateriaal dat de alledaagse gebeurtenissen in het leven van ‘de gewone Indo’ belicht. In ‘Tante Anin en Oom Tjoh’ heeft hij deze beelden voorzien van onderschriften die de herinneringen van Indische 80-plussers aan de koloniale tijd weergeven. Uit de teksten, die doorspekt zijn van Maleise en Petjoh termen spreekt een warme, liefdevolle koestering voor het leven van toen.

Indo-Europeanen
Door de talloze verhalen over Indië die hij van zijn familieleden hoorde, raakte Tjaal Aeckerlin gefascineerd door het dagelijkse leven van de Indo- Europeanen. De ervaringen van deze groep, die ‘zich innig met de ziel van het land verbonden voelt’ en een mengcultuur met eigen gewoontes en omgangsvormen vormde, bleef veelal onderbelicht in de vele publicaties over de Indische koloniale samenleving. Tjaal Aeckerlin heeft hen een stem willen geven om het beeld completer en reëler te maken.

Alledaagse leven
De foto’s die Tjaal Aeckerlin in zijn zoektocht tegenkwam en grotendeels een datering, context of benoeming misten, lijken rechtstreeks uit familiealbums te komen. Sommigen tonen intieme huiselijke sferen, anderen geven mooi het straatbeeld van die tijd weer. Waar Tjaal Aeckerlin in eerdere publicaties hele verhalen optekende om de foto’s een context te geven, worden de beelden in dit boek slechts vergezeld van enkele regels tekst. Deze korte duidingen geven mij, de lezer, het gevoel dat ik een album aan het doorkijken ben en opa of oma deze live van commentaar voorziet. Het bewerkstelligt dat de foto’s persoonlijker worden en werkelijk tot leven komen.
Zo is er een foto waarop twee vrouwen aan het werk zijn in de tuin met op de achtergrond een houten rek. Het onderschrift ‘… Het droogrek met de borden en omgekeerde glazen stond elke middag in de brandende zon om de laatste bacteriën te bestrijden.’ (pag.70) vertelt over een praktische handeling die zonder beeld waarschijnlijk onbenoemd zou zijn gebleven.

Voor latere generaties zullen veel van de verhalen vergelijkbaar zijn met anekdotes uit de eigen familie en aanvullingen daarop.

Nalatenschap
Na al zijn eerdere publicaties over hetzelfde onderwerp is Tjaal Aeckerlin er weer in geslaagd een bijzonder boek samen te stellen. Voor de ouderen die het zelf hebben meegemaakt, zal het een feest van herkenning zijn en eigen ervaringen oproepen. Voor latere generaties zullen veel van de verhalen vergelijkbaar zijn met anekdotes uit de eigen familie en aanvullingen daarop.
Degenen die dit leven bewust hebben geleefd en de basis van onze cultuur vormen, zijn inmiddels de 80 reeds gepasseerd. Met hen zullen hun herinneringen langzaamaan verdwijnen. Het is dan ook van onschatbare waarde dat Tjaal Aeckerlin zich tot doel heeft gesteld deze op te tekenen en voor de vergetelheid te behoeden. Het is daarmee meer dan een boek van nostalgie en heimwee, een nalatenschap aan jongere generaties.

Bekijk dit boek als je geïnteresseerd bent in hoe het leven er voor jouw (over)grootouders destijds uitzag of als je een completer beeld van de Indische koloniale samenleving wilt krijgen. Als je daarentegen een feitelijke documentatie over die tijd zoekt, zijn er genoeg andere titels te noemen.