Democratie, nationale identiteit en multiculturalisme
Door de inmiddels grijze sneeuw haastte ik me naar het NH hotel in Groningen. De Groninger Indonesische studentenvereniging en de Indonesische ambassade hadden daar een paneldebat georganiseerd met het thema Democratie, nationale identiteit en multiculturalisme. De lounge op de 10e etage kon, dankzij het gekeuvel in Bahasa Indonesia op de achtergrond, bijna doorgaan voor een hotel in Jakarta. Op de balustrade maakten enkele verkleumde Indonesiërs in pak foto’s van de Groninger skyline.
Dr. Andang Binawan bepleit dat Indonesie meer is dan een negara bukan2 (niet-seculair en niet-religieus).
Uitgangspunt van de discussie was het Indonesische motto Bhinneka tunggal ika, vaak vertaald als ‘eenheid in verscheidenheid.’ De centrale vraag was eigenlijk of dit Indonesische credo toepasbaar was op de Europese context. Een uniek uitgangspunt: hoe vaak wordt Indonesië als mogelijk voorbeeld gezien voor het Westen? Helaas bleek al snel dat het gestelde thema vaak moest wijken voor algemene visies op multiculturalisme en de noodzaak van een inter-/intra-religieuze dialoog.
De notie van jam karet (tijd is rekbaar) werd in ieder geval zonder moeite naar de toch ook Nederlandse pünktlichkeit getransporteerd. Een uur na de vermeldde aanvangstijd bewogen we ons langzamerhand naar de aangewezen ruimte.
Het publiek bestond uit een delegatie studenten en enkele zeer vooraanstaande afgevaardigden van diverse organisaties in Indonesië. Zo waren aanwezig Pater Dr. Richard Daulay (voormalig secretaris generaal van de Indonesische kerkelijke gemeenschap), Prof. Dr. Philip K. Widjaja (voorzitter van de Boeddhistische raad), Dr. Abdul Mu’ti (senior lecturer aan het staatsinistituut voor Islamitische studies en secretaris van Muhammadiyah), Dr. Fatimah Husein (hoofd van interdisciplinaire Islamitische Studies aan de Gadja Mada universiteit Yogyakarta), Mr. Endy Bayuni (eindredacteur van de Jakarta Post) en Sam Pormes (voormalig Eerste Kamerlid en eerste Nederlandse senator van Molukse afkomst). Kortom: een unieke mix waarin de Belanda’s en Indo’s zwaar ondervertegenwoordigd waren, met één uit iedere categorie (inclusief ondergetekende).
“Diversiteit vieren, geen eenheidsworst.”
Na het welkomstwoord was het tijd voor de eerste paneldiscussie. De sfeer was opperbest en lachsalvo’s volgden elkaar op. “Merdeka” riep er een, “Allāhu Akbar” riep een ander. Mr. Endy Bayuni, de scherpe eindredacteur van de Jakarta Post, legde uit dat Bhinneka tunggal ika eigenlijk altijd foutief vertaald wordt als ‘eenheid in verscheidenheid’. In het Sanskriet wordt het woord Bhinneka (verscheidenheid) duidelijk als eerste genoemd: verscheidenheid zou dus de basis moeten zijn voor eenheid. Diversiteit vieren dus, in plaats van gedwongen assimilatie tot een eenheidsworst.
Een van de hoogtepunten kwam toen dr. Fatimah Husein het woord nam, een serieus ogende vrouw in jilbab die het controversiële onderwerp omtrent de invoering van de sharia in Indonesië aansneed. Zij wees op mogelijke gronden voor discriminatie van niet-moslims en vrouwen en betwijfelde de draagkracht voor de sharia onder de Indonesische bevolking, aangetoond in diverse onderzoeken.
Sam Pormes aan het woord met daarnaast Endy Bayuni, Jakarta Post
Dit thema kwam in de tweede zitting ook aan bod, toen Bayuni opperde dat de Syariah in 50 regio’s in Indonesië op democratische wijze gekozen was. Hieruit bleek, volgens Bayuni, dat het democratische systeem (en dan met name stemrecht) niet past in de Indonesische context. Hij voegde daaraan toe dat democratie, oftewel het recht van de meerderheid, in Indonesië steevast zou neerkomen op hegemonie voor de moslims in religieuze zin en Javanen in etnische zin. Een slimme student merkte daarover op: ‘ Is democratie dan alleen goed als je de gewenste resultaten krijgt?’
Als laatste kwam oud Eerste Kamerlid Sam Pormes aan het woord. Hij stelde dat multiculturalisme de laatste 10 jaar in Nederland failliet is verklaard. Nederland bevindt zich thans in een morele crisis. Pormes stelde transnationalisme voor als antwoord op het opkomende nationaal populisme. Daarbij is nationaal territorium niet maatgevend, culturen en identiteiten zijn fluïde. Dit is een perspectief dat veel Indisch 3.0 jongeren misschien herkennen. Niet tussen twee culturen zitten, maar een duale identiteit smeden die elementen van beide culturen samenvoegt.
‘ Is democratie dan alleen goed als je de gewenste resultaten krijgt?’
Het was een gemiste kans dat het debat niet dieper inging op het gestelde thema. Toch was het een unicum om dit inter- en intra-religieuze debat mee te maken. Tolerantie, tot op heden een Nederlands paradepaardje, galoppeert er ongehinderd vandoor als we niet kritisch durven kijken naar onszelf, ons politiek stelsel, onze vooroordelen en de ander alleen maar willen zien als de ander. Wat dat betreft kunnen we wat leren van Indonesië. Niet dat er daar geen racisme, onderdrukking en onbegrip is, maar een eilandenrijk met meer dan 13.000 eilanden, 300 talen en culturen na een 350 jarig koloniaal bewind met inmiddels 240 miljoen inwoners bijelkaar houden? Dat is en blijft een uitdaging.
Indonesia is ook uniek te noemen.
Samengesteld uit diverse volkeren, met diverse belangen(tegenstellingen), taal , cultuur .
De enige binding met elkaar was een politieke manifest(Sumpah Pemuda) , 1 land , 1 volk en 1 taal .
En het geloof (Islam) kan men ook als een extra bindende factor zien.
Gelukkig zijn de kinderziekten ,zoals opstanden, afscheidingsbewegingen , sociale onrust , corruptie (KKN) nog steeds beheersbaar. Met de betrijding van corruptie, verbetering van HAM( mensenrechten) gaat de goede kant op.
Ya , men kan voorbeeld nemen van Indonesia .
We hebben gezien hoe federatieve staten zoals USSR , Yugoslavia uit elkaar vallen.
Zelfs Belgie , een miniatuur land met 2 grote bevolkingsgroepen hebben moeite om te overleven.
Het is waar wat Bpk Endy van J.P schreef, dat S.I (Syariat Islam) volgens democratische principes werd ingevoerd.
Tenminste op papier.
Alleen moet men lezen als Mufakat (overeenstemming) die men had bereikt door middel van Musyawarah(overleg).
In de vroege Islam geschiedenis werd het door de vertegenwoordigers van het volk (stammen) genomen.
De stamoudsten en wijzen.
Tegenwoordig zijn de volksvertegenwoordigers( niet allemaal) gekozen op basis van poltiek , belangen etc.
Vaak zitten verkeerde volksvertegenwoordigers in de DPRD (Parlement van de Daerah).
En ze spreken vaak uit partai politieke(of persoonlijke) belangen , terwijl het volk alleen maar als stemvee of toeschouwer mag spelen.
Helaas dat is de waarheid.
Bij Aceh( Serambi van Mekkah) speel politieke belangen.
Bepaalde groepen kreeg na “handjeklap” met Jakarta de macht in handen. Speciale status (OtSus) , de invoering van Syariat Islam behoord tot de mogelijkheden in ruil terug te gaan naar de NKRI(Eenheidsstaat) .
Dat geeft weer problemen bij de te strakke invoering en handhaving van de S.I , soms met onbedoelde effekten voor de mensenrechten , in het bijzonder voor de vrouwen.
Met andere woorden ben ik niet zo eens met de uitspraak dat “alles” gebeurde volgens het wil van het volk.
De Westerse democratie is ook niet zo maar toepasbaar in Indonesia ( de helft plus 1 stem) .
Het is ook in strijd met op zijn minst 3 Sila van de Panca Sila.
no 2:Rechtvaardigheid en beschaafde menselijkheid.
no 4:Democratie geleid door innerlijke wijsheid –etc
n0 5:Sociale rechtvaardigheid.
Beste Surya Atmadja,
Goed punt inderdaad. Ook Pak Endy Bayuni gaf aan dat democratie in de Indonesische context niet goed werkt. Hij stelde in plaats daarvan een proces voor van overleggen tot een concensus bereikt wordt.
Gevaar daarbij is natuurlijk dat men blijft bakkeleien zonder tot een oplossing te komen (wat ze in Indonesie ook wel ‘the Dutch disease’ noemen gek genoeg);-)
Zo te zien gaat de Indonesia naar de richting Pakistan of misschien wel zelf Afganistan uit.Waar niet alleen maar conflicten worden getollereerd tussen verschillende godsiensten maar zelf in de Islam zelf.
Ik zou Indonesië geen geslaagd experiment durven noemen. Dat zou simpelweg niet eerlijk zijn tegenover de onderdrukten. De gebieden die in de tijd van Nederlands-Indië al werden aangemerkt als ‘beter onafhankelijk’, zijn nog altijd de probleemgebieden, waar alleen door onderdrukking en militaire interventie geregeerd kan worden. Daarbij speelt nog eens het probleem van onderdrukte religies, met name in West-Java.
Om te reageren op de ‘slimme student’: een democratie is alleen goed als alle verschillende rassen en volkeren alsmede mannen en vrouwen dezelfde rechten toegezegd worden. Daarin is Indonesië minder geslaagd dan Nederland, vooral als het gaat om gelijkheid tussen man en vrouw en verschillende religies.
Waar Indonesië wel goed in geslaagd is, is de bevolking onder de duim houden, ondanks de grote werkloosheid en het gebrek aan kansen. Dat is op zijn minst indrukwekkend te noemen.
Hmmm…nou doet de recente slachtpartij van Ahmadiyya leden (6 februari 2011) in Cikeusik wel een beetje afbreuk aan dit hele verhaal. Bhinneka Tunggal Ika lijkt even ver te zoeken in Indonesie.
Indonesie met Nederland vergelijken is appels met peren.
Het is logischer om Indonesie met Europa te vergelijken.
Veel problemen waar Indonesie mee te maken heeft, hebben te maken met de grote van het land.
Indonesie heeft een zware vorm van nationalisme (nodig) om het land als geheel te behouden. De eenheid bewaken met militaire macht heeft geen toekomst, zeker nu alle volkeren binnen Indonesie moderniseren, mondiger worden en zich ook militair kundig kunnen maken.
Ook moet Indonesie net als Nederland de contracten van soldaten verkorten zodat ze minder lang vechten. Ik vermoed dat veel incidenten gebeuren doordat militairen trauma’s hebben opgelopen in hun lange diensttijd.
Het is belangrijk dat iedereen profiteert van de welvaart, een nationale gedachte werkt niet als groeperingen aan de rand van het land buiten worden gesloten (Irian, Kalimantan).
Dé Sharia bestaat niet, het is grotendeels na de dood van Mohammed verzonnen en er bestaat niet één Sharia maar meerdere.
Daarnaast is het pas fair om mensen te vragen of ze iets met de Sharia willen doen als alle betrokkenen oud Arabisch kunnen lezen en schrijven en de vrijheid hebben om informatie te winnen waar zij willen. Wat dat betreft leeft een groot deel van de Islamitische wereld nog in de analfabetische, door geestelijk leiders gedomineerde middeleeuwen.
De Sharia invoeren? Zoals een vrome Moslim vriendin van me vaak zegt “bemoei je niet met MIJN godsdienst”.
Godsdienstgeleerde is geen synoniem voor religieus leider, ze mogen kennis overdragen maar laat ze niet de wet bepalen, geen mens heeft goddelijke kennis!
Ik weet even niet zo snel wat Nederland van Indonesie kan leren. De Nederlanders zijn net zo “tolerant” als de Indonesiers.
In Indonesie worden kerken in brand gestoken, In Nederland Moskeeen.
In Indonesie worden oa Christenen bedreigt, In Nederland oa Joden (en echt niet alleen door Marokkanen).
Wij hebben scinheads en andere rechts extremisten, zij hebben geweldadige Islamitische sektes.
Aangezien Indonesie zo groot als Europa is, zijn de problemen ook veel groter.
Europa (Rusland, Engeland) heeft de nationalisten die Chinezen en Chinees-achtigen mishandelen, bedreigen, vermoorden.
Europa heeft de nationalisten (Balkan) die oa moslims vermoorden.
Ach we zijn allemaal het zelfde!
diverse volkeren met diverse belangen taal en cultuur? is er nou daadwerkelijk een ware ‘geslaagde’ multiculturele samenleving? en is de islam daadwerkelijk een bindende factor?
ik vind van niet.
Uiteindelijk vallen ze in Indonesie terug op standaarden, of ook wel het rangen systeem. Rijkeren hebben het voor het zeggen en de armen zijn gewoon schoffies. Ongeacht geloof! Islam is vaak een mode verschijnsel of omdat het moet. Men doet maar wat hen uit komt. Vaak zie je dat oudere culturen en gewoonten gevolgd worden.
De geleerde mensen die hun mooie verhalen kwamen vertellen, zijn totaal niet een weerspiegeling van de ware samenleving in Indonesie.
Politiek, geld en macht spelen een grotere rol dan samen tot een eenheid vormen naar ware belangen, geloof en cultuur.