Monoloog van grote zus & enig kind
Week van het Indische boek 2011
Haar indrukwekkende Scherven van smaragd kwam uit tijdens de ‘Indische lente’ in de jaren ’80, haar laatste boek is uitgekomen in het jaar dat veel van onze lezers nog op de kleuterschool zaten: Jill Stolk publiceerde in 1996 Indië was alles. Alles. Daarna begaf deze veelzijdige Indische zich op andere terreinen. Tot dit jaar. Want sinds mei 2011 ligt haar nieuwste boek Ademtocht (De Witte Uitgeverij) in de boekhandels.
In Ademtocht vertelt Zenadine Sandt hoe zij de dood van haar jongere broer Beer verwerkt heeft. Dit vertelt zij aan de geestverschijning van Beer zelf, twintig jaar na zijn overlijden. Binnen deze verhaallijn leidt de schrijfster de lezer vakkundig rond in de zieleroerselen van Zenadine: Indisch kind, Haags meisje, grote zus, enig kind. Dat Stolk kan schrijven, daar is geen twijfel over. Waar ik wel over twijfel, is of ik dit boek zou aanbevelen aan anderen.
Het boek is een monoloog en doet denken aan een dagboek, waarin Zenadine optekent hoe ze van grote zus enig kind werd. Ze beschrijft aan haar broer hoe zij de relatie met hem ervaren heeft en hoe zij en haar ouders geleefd hebben na zijn overlijden. De geestverschijning van haar broer praat niet terug en ook de gedragingen haar ouders & echtgenoot, de andere karakters, beschrijft zij aan haar broer. Als lezer begeef je je daardoor grotendeels in de gedachtespinsels van Zenadine Sandt; alle gebeurtenissen zie je door haar ogen, de discussies lees je in haar woorden. Het gevaar van monotonie ligt dus op de loer.
Voeg hieraan toe dat je het boek alleen kan lezen zonder vragen te stellen over de ‘echtheid’ van geestverschijningen, itjing en andere aanverwante niet-waarneembare fenomenen. De inhoudelijke verhaalllijn is daar namelijk sterk op gebaseerd. De hoofdpersoon wordt net zo ziek als haar broer en laat ik zeggen, om de clou niet weg te geven, dat Zenadine het over de oorzaak daarvoor niet eens is met de conclusies van de westerse medici.
Wat mij als lezer geboeid heeft, is de overkoepelende vraag: hoe verwerk je het verlies van een broer (of zus)? Zeker als de achterblijver geen warme relatie met de overledene had? Die spanning, tussen de intimiteit van de persoonlijke rouwverwerking en de afstandelijkheid van de broer-zus relatie, hield me tot aan het einde toe nieuwsgierig. Daarnaast heb ik met bewondering gelezen hoe Zenadine, indirect maar bewust en openhartig, haar mooie en minder mooie eigenschappen aan haar broer beschrijft.
Toch werd mijn bewondering op het laatst flink om zeep geholpen. Het intieme karakter van Ademtocht maakt de laatste paar bladzijden ruimte voor een korte lezing over Indische repatrianten en de parallel met het verhaal van Beer. Of het nou de keuze van de schrijfster of van de uitgever is geweest, ik weet het niet. Hoe dan ook, het is best zorgwekkend dat beiden het er uiteindelijk over eens geworden zijn dat het lezend publiek blijkbaar niet intelligent genoeg is om zelf na te denken.
Ademtocht is een eerlijk en oprecht boek. Maar onverdeeld enthousiast ben ik er niet over. Ik kan me voorstellen dat dit boek boeiend en herkenbaar is voor mensen die een broer of zus verloren hebben. En ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die dit boek na een paar pagina’s wegleggen.
Wil jij zelf bepalen wat je van dit boek vindt? Share dit artikel op Twitter met #indischeboekenweek en maak kans op een van de geschenk-exemplaren! Geen Twitter, wel winnen? Mail dan vijf vrienden de link naar de recensie vh boek dat jij wil winnen en zet redactie@indisch3.nl in de CC! Let op: sharen op Facebook kunnen we niet tracken, alleen RT’s of Tweets #indischeboekenweek komen voor een gratis exemplaar in aanmerking.
Laatste reacties